काठमाडौँ – धेरै गिलास पानी, चिसो जुस वा सफ्ट ड्रिंक्स पिए पनि घाँटी सुख्खा महसुस भयो र तिर्खा लाग्यो भने तुरुन्तै सचेत हुनुहोस्, किनकि यो धेरै रोगहरूको अलार्म संकेत हुन सक्छ।
पानी पिउनाले शरीरलाई धेरै रोगहरूबाट बचाउँछ। गर्मीको दिनमा धेरै तिर्खा लाग्छ। बारम्बार पानी पिउने अनुभूति हुन्छ । यो पनि राम्रो मानिन्छ। नियमित रूपमा पानी पिउने सल्लाह पनि दिइएको छ, तर यदि तपाईंलाई धेरै तिर्खा लागेको छ भने तपाईंले सावधानी अपनाउनु पर्छ, किनभने यो ५ रोगहरूको कारण हुन सक्छ।
स्वास्थ्य विज्ञहरुका अनुसार धेरै मानिसहरु तिर्खा मेटाउन एक गिलास पानी पिउने गर्छन् । चिसो जुस, सफ्ट ड्रिंक्स र पानी लगातार पिउने गर्दा पनि घाँटी सुख्खा भएको महसुस हुन्छ । यो अवस्थालाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन, किनभने यो खतरनाक हुन सक्छ।
स्वास्थ्य विज्ञहरुका अनुसार अत्यधिक तिर्खा लाग्दा यी रोगहरूको खतरा बढि हुन सक्ने छ।
१.निर्जलीकरण
तिर्खा लाग्नुको एउटा कारण डिहाइड्रेसन पनि हुन सक्छ। जब शरीरमा पहिले नै पानी धेरै कम हुन्छ, त्यहाँ एक वा दुई गिलास भन्दा बढी पानी पिउन आवश्यक छ। बारम्बार कुल्ला गर्नु पर्छ ।
२. मधुमेह
मधुमेह एउटा मात्र होइन धेरै रोगको जरा हो । यो रोगमा धेरै तिर्खा लाग्छ। यदि तपाईलाई पनि अत्याधिक तिर्खा लागेको छ भने तुरुन्तै सचेत हुनुहोस् र चिकित्सकको सल्लाह लिनुहोस्।
३.सुक्खा मुख
सुक्खा मुखले पनि अत्यधिक तिर्खा निम्त्याउन सक्छ। वास्तवमा, जब मुखमा लार राम्रोसँग उत्पादन हुँदैन, मुख बारम्बार सुख्खा हुन थाल्छ। जसका कारण मानिसलाई बढी तिर्खा लाग्छ ।
४.एनीमिया
शरीरमा रगतको कमी भएमा त्यसलाई एनिमिया भनिन्छ । यसमा हेमोग्लोबिनको कमी हुन्छ । जसका कारण बारम्बार तिर्खा लाग्छ । पानी पिएपछि पनि घाँटी सुख्खा भएको महसुस हुँदा पानी पिउनुपर्छ ।
५.जंक र मसालेदार खानाहरू
यदि तपाईं बाहिरबाट धेरै खाँदै हुनुहुन्छ भने। यदि तपाइँ जंक फूड वा धेरै मसलादार खाना खाँदै हुनुहुन्छ भने, तपाइँको घाँटी बारम्बार सुख्खा हुन सक्छ। मलाई बेलाबेला तिर्खा लाग्छ।
यसकारण लाग्छ तिर्खा
काठमाडौं- तिर्खा लाग्यो भने हामी पानी पिउँछौं। यदि शरीरमा पानीको कमी भयो भने रगतमा पनि पानीको कमी हुन्छ र कोशिकाले मष्तिष्कमा ‘पानी चाहियो’ भन्ने संकेत पठाउँछ। अनि हामीलाई तिर्खा लागेको अनुभूति हुन्छ। पानी पिएपछि सन्तुष्टि प्राप्त हुन्छ। पिएको पानी पेटबाट रगतसम्म पुग्न १० देखि १५ मिनेटसम्म लाग्छ। कहिलेकाहीँ त्योभन्दा बढी समय लाग्न सक्छ। पानी पिएपछि मष्तिष्कले संकेत पाउँछ।
तर ‘पोलिडिप्सिया’ नामक सिन्ड्रोम भएका मानिसका लागि भने पानी खतरापूर्ण हुन सक्छ। यस्ता मानिसलाई अत्याधिक तिर्खा लाग्छ र पानी निकै पिउँछन्। तर त्यो पानीका कारण रगत बढी पातलो हुँदा मानिसको मृत्यु पनि हुन सक्छ।
किन र कसरी तिर्खा लाग्छ भन्ने विषयमा क्यालिफोर्निया इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीका अनुसन्धानकर्ताहरुले एउटा तथ्य पत्ता लगाएका छन्। शरीरले के लिइरहेको छ भन्ने कुरा मष्तिष्कले कसरी थाहा पाउछ भनेर अनुसन्धान गर्दा कोशिकाको एउटा सेटले पानी पिइरहेको सन्देश प्राप्त गर्छ भन्ने पत्ता लाग्यो। मष्तिष्कले पानीको सन्देश पाइसकेपछि बल्ल मानिसमा सन्तुष्टिको अनुभूति हुन्छ।
विगत केही वर्षदेखि वैज्ञानिकहरुले मष्तिष्कमा तिर्खालाई नियमन गर्ने कोशिकाहरुको अध्ययन गरेका थिए। अध्ययनमा सहभागी युकि ओकाका अनुसार पानी पिएपछि मष्तिष्कको यो क्षेत्रको कोष शान्त हुन्छ। तर यो किन हुन्छ भन्ने विषयमा स्पष्ट छैन। मष्तिष्क र तिर्खाको सबन्ध पत्ता लगाउन श्रृंखलाबद्ध अध्ययन गरिएको थियो।
अध्ययनमा सहभागी विनित अगष्टिनका अनुसार मष्तिष्कको तिर्खासंवेदी केन्द्रमा रहेको ‘मिडियन प्रियोप्टिक न्युक्लियस’ नामक क्षेत्रले शरीरले पानी पिउँदैंछ भन्ने सन्देश अन्य कोषहरुलाई दिन्छ ।
